Adwokat odsunął się, wyraźnie czując się nieswojo.
Sędzia spojrzał na Roberta surowym wzrokiem.
„Panie prokuratorze Mason, czy chce pan zeznawać w swojej obronie?”
Robert powoli wstał. Jego prawnicy radzili mu, żeby nie zeznawał, żeby skorzystał z prawa do milczenia. Ale Robert był prawnikiem. Przywykł do obrony swoich racji, a duma nie pozwalała mu milczeć, gdy przedstawiano go jako potwora. Złożył zeznania i przysiągł mówić prawdę.
John Duran spojrzał na niego z neutralnym wyrazem twarzy, ale w głębi duszy czuł satysfakcję myśliwego, który właśnie zobaczył, jak jego ofiara wpada w pułapkę.
„Panie mecenasie Mason, czy to prawda, że zawiózł pan ojca do Double Star Ranch i zostawił go samego na drodze?”
Robert zacisnął szczękę.
„Zabrałem go z powrotem do domu. Myślałem, że będzie mu tam lepiej, w swoim własnym otoczeniu”.
„W swoim własnym domu?” John uniósł brew. „W domu, który nabyłeś dzięki dokumentom, które kazałeś mu podpisać. W domu, w którym nikt już nie mieszkał, bo zabrałeś rodziców do Los Angeles”.
Robert zawahał się.
„To było… to było tymczasowe. Zamierzałem zapewnić mu godne życie”.
„Godność?” John podszedł do mównicy, podnosząc głos. „Godność? Jak wtedy, gdy wyrzuciłeś go z SUV-a na środku drogi bez wody, bez jedzenia, bez leków? Godność jak wtedy, gdy powiedziałeś własnej matce, że twój ojciec jest bezużyteczny? Godność jak wtedy, gdy zamknąłeś matkę w domu opieki pod fałszywym nazwiskiem, żeby wymusić na ojcu wycofanie pozwów?”
Robert zbladł.
„Nigdy… Moja matka była tam dla własnego bezpieczeństwa. Ma też problemy z pamięcią”.
John wyciągnął dokument.
„Zgodnie z raportem medycznym zleconym przez prokuraturę okręgową, Elellanena Mason ma wszystkie zdolności umysłowe w pełni sprawne. Nie ma diagnozy demencji ani problemów z pamięcią. Dlaczego skłamała pani dyrektorce domu opieki, twierdząc, że pani matka jest starcza?”
„Nie kłamałem” – powiedział Robert słabym głosem. „Po prostu podjąłem środki ostrożności”.
John mu przerwał.
„Panie mecenasie Mason, tak czy nie: czy wiedział pan o istnieniu 150 akrów ziemi, które należały do pańskiego ojca?”
Robert zawahał się. Gdyby powiedział „nie”, skłamałby pod przysięgą, a dokumenty dowodziłyby czegoś innego. Gdyby powiedział „tak”, przyznałby się do ukrycia kluczowych informacji przed ojcem.
„Ja… ja wiedziałem, że istnieje taki kawałek ziemi” – przyznał w końcu.
„A czy poinformowałeś ojca o tej ziemi i jej wartości?” – zapytał John. „Czy powiedziałeś mu, że jest warta ponad 200 milionów dolarów? Czy powiedziałeś mu, że reprezentujesz firmy, które nielegalnie zajmują jego teren?”
Robert milczał. To milczenie było bardziej wymowne niż jakiekolwiek wyznanie.
John kontynuował nieustępliwie.
„Ile te firmy płaciły panu za usługi prawne w ciągu ostatnich 5 lat, panie mecenasie Mason?”
Robert mruknął jakąś liczbę.
„Proszę głośniej, żeby sąd mógł usłyszeć”.
Robert podniósł głos.
„Około 15 milionów dolarów”.
W pokoju rozległ się szmer oburzenia. Piętnaście milionów dolarów, podczas gdy jego ojciec mieszkał w domu z desek bez ciepłej wody, a George sprzedawał ser na targu, żeby przeżyć. Robert Mason zarobił 15 milionów dolarów, pomagając firmom, które kradły spadek jego ojca.
„Jeszcze jedno pytanie, mecenasie Mason”. John spojrzał na niego uważnie. „Kiedy zobaczył pan swojego ojca na drodze tamtego dnia, rzuconego w kurz, kaszlącego, bez nikogo, kto by mu pomógł, czy poczuł pan coś? Wyrzuty sumienia? Winę? Miłość?”
Robert otworzył usta, ale nie wydobył z siebie ani jednego słowa. Co mógł powiedzieć? Prawda była taka, że nie czuł nic, tylko ulgę z pozbycia się problemu, a ta prawda była tak potworna, że nawet on nie potrafił jej przyznać na głos.
Proces trwał jeszcze trzy dni. Przedstawiono kolejnych świadków, zebrano więcej dowodów. Sąsiedzi ze St. Nicholas Crossing, którzy widzieli George’a idącego tego dnia drogą, zakurzonego i wyczerpanego. Lekarz, który leczył starca z powodu odwodnienia i skrajnego stresu. Pracownicy urzędu stanu cywilnego, którzy potwierdzili, że Robert od lat badał ziemie swojego ojca.
Lorraine, żona Roberta, również została wezwana do złożenia zeznań. Zeznawała elegancko ubrana w drogą biżuterię i importowane perfumy, ale wyglądała na zdenerwowaną. Kiedy John zapytał ją, czy była obecna, gdy Robert porzucił George’a, Lorraine starała się zminimalizować tę kwestię.
„To była decyzja mojego męża. Po prostu… po prostu uznałam, że tak będzie lepiej dla wszystkich”.
„Lepiej dla wszystkich?” John pokręcił głową. „A może lepiej dla ciebie, która ciągle narzekałaś na obecność teściów? Czy to ty naciskałaś na męża, żeby się ich pozbył?”
Lorraine zrobiła się czerwona.
„Nigdy nie powiedziałem: »Pozbądź się ich«. Powiedziałem tylko, że nie mogą z nami dłużej mieszkać. W domu śmierdziało. George kaszlał całą noc”.
„Kaszlał, bo jest chory” – przerwał mu John. „Kaszlał, bo ma rozedmę płuc, bo całe życie pracował, żeby jego syn mógł studiować i zostać prawnikiem. A ty zamiast się nim zaopiekować i podać mu potrzebne leki, wyrzuciłeś go jak śmiecia”.
Lorraine zaczęła płakać, ale były to łzy żalu nad sobą, nie wyrzutów sumienia.
Kiedy nadeszła pora na mowy końcowe, John Duran wstał i przemówił nie tylko do sędziego, ale i do wszystkich obecnych w pomieszczeniu.
„Wysoki Sądzie, ta sprawa to coś więcej niż spór prawny o majątek czy fałszywe dokumenty. Chodzi o to, jakim społeczeństwem chcemy być. Czy jesteśmy społeczeństwem, w którym dzieci mogą porzucić rodziców, gdy ci przestają być użyteczni, w którym sukces zawodowy i pieniądze są ważniejsze niż wdzięczność i synowska miłość, w którym potężni mogą bezkarnie znęcać się nad słabszymi?”
Wskazał na George’a siedzącego w pierwszym rzędzie obok Elellaneny, a dwoje starszych ludzi trzymało się za ręce.
„Ten człowiek poświęcił wszystko – swój komfort, zdrowie, marzenia – aby jego syn mógł mieć lepsze życie. A kiedy syn osiągnął sukces, kiedy miał siłę i środki, by odpłacić choćby ułamek tej ofiary, wybrał okrucieństwo. Wybrał zdradę. Wybrał pieniądze zamiast krwi”.
John zwrócił się ku Robertowi.
„Oskarżony nie tylko popełnił przestępstwa, które są jasno określone w naszym kodeksie karnym – oszustwo, bezprawne pozbawienie wolności, znęcanie się nad osobami starszymi. Dopuścił się również czegoś gorszego. Zdradził najświętsze zaufanie, jakie istnieje – zaufanie między ojcem a synem. I za to zasługuje nie tylko na karę, ale także na moralne potępienie ze strony tego społeczeństwa”.
Adwokat Roberta zrobił, co mógł w swojej mowie końcowej, argumentując, że wszystko było nieporozumieniem, że Robert działał w przekonaniu, iż jest to najlepsze dla rodziców, że nie było zamiaru popełnienia przestępstwa. Ale nawet gdy to mówił, było oczywiste, że nie wierzył własnym słowom. To była tylko praca, tylko wypłata, nic więcej.
Sędzia udał się na naradę.
Minęły dwie godziny, które wydawały się latami. George i Elellanena czekali w milczeniu, cicho odmawiając różaniec. Ksiądz Michael czytał brewiarz. Pani Evans raz po raz sprawdzała dokumenty, jakby mogła zmienić wynik samą siłą woli. John Duran wyjrzał przez okno, udając spokój, ale z zaciśniętymi pięściami w kieszeniach.
Robert czekał na drugim końcu sali ze swoimi prawnikami, blady i spocony pomimo włączonej klimatyzacji. Po raz pierwszy w życiu realnie groziło mu więzienie. On, adwokat Robert Mason, który wygrał setki spraw, upokorzył przeciwników w sądzie, który chodził po Los Angeles, jakby był nietykalny – teraz czekał na wyrok jak zwykły przestępca.
W końcu sędzia wrócił. Wszyscy wstali. Cisza była tak absolutna, że słychać było tykanie zegara na ścianie.
Sędzia usiadł, poprawił okulary i zaczął odczytywać werdykt monotonnym głosem, co sprawiało, że napięcie było jeszcze bardziej nie do zniesienia.
„W sprawie People kontra Robert Mason, po zapoznaniu się ze wszystkimi przedstawionymi dowodami, zeznaniami świadków i argumentami obu stron, sąd uznaje oskarżonego winnym popełnienia przestępstw polegających na popełnieniu oszustwa kwalifikowanego, bezprawnego pozbawienia wolności i znęcania się nad bezbronnymi osobami starszymi”.
W sali rozległ się zbiorowy okrzyk ulgi. George zamknął oczy i ścisnął dłoń Elellaneny. Ojciec Michael wyszeptał modlitwę dziękczynną. Pani Evans uśmiechnęła się ze łzami w oczach. John Duran pozwolił, by na jego twarzy pojawił się lekki uśmiech satysfakcji.
Robert osunął się na krześle, jakby wyrwano mu wszystkie kości. Winny. To słowo rozbrzmiewało w jego głowie jak dzwon pogrzebowy. Winny. Jego kariera dobiegła końca. Jego reputacja legła w gruzach. Jego życie, jakie znał, dobiegło końca.
Sędzia kontynuował.
„Wyrok za popełnione przestępstwa wyniesie 5 lat więzienia, z możliwością skrócenia do 3 lat, jeśli oskarżony okaże szczerą skruchę i naprawi wyrządzoną szkodę. Ponadto nakazano zwrot wszystkich nieruchomości i praw uzyskanych w sposób nieuczciwy od pana George’a Masona, a także wypłatę odszkodowania, które zostanie ustalone w kolejnym procesie cywilnym”.
Pięć lat.
Robert czuł, jak świat wokół niego się wali. Jego prawnicy przygotowywali już apelacje, omawiali techniki prawne mające na celu złagodzenie wyroku. Ale Robert prawie ich nie słuchał. Mógł tylko patrzeć na ojca przez pokój – na tego wątłego starca, który pokonał potężnego prawnika siłą prawdy i sprawiedliwości.
George powoli wstał, opierając się na lasce. Podszedł do Roberta, a wszyscy wstrzymali oddech, zastanawiając się, co zrobi staruszek.
Kiedy dotarł do syna, George patrzył mu w oczy przez dłuższą chwilę. Robert spodziewał się furii, obelg, nienawiści. Ale to, co zobaczył w oczach ojca, było czymś o wiele gorszym: rozczarowaniem. Głębokim smutkiem. Bólem zdradzonej miłości.
„Robercie” – powiedział George łamiącym się głosem – „dałbym ci wszystko, co miałem, gdybyś tylko poprosił mnie z miłością. Ziemię, pieniądze, wszystko. Nie zależało mi na bogactwie. Chciałem tylko, żebyś mnie kochał, szanował i traktował jak ojca. Ale ty ukradłeś to, co bym ci dał. I dlatego, mimo że jesteś moim synem, mimo że w twoich żyłach płynie moja krew, od dziś jesteś dla mnie martwy”.
Robert otworzył usta, żeby przemówić, ale nie wydobył z siebie ani jednego słowa. Co mógł powiedzieć? Jak wytłumaczyć, że chciwość go zaślepiła, że sukces go zepsuł, że zapomniał, kim jest i skąd pochodzi? Było za późno, o wiele za późno.
George odwrócił się i ruszył w stronę Elellaneny. Dwoje starszych ludzi wyszło z sali sądowej, trzymając się za ręce, a za nimi ksiądz Michael, pani Evans i John Duran. Na zewnątrz czekała grupa ludzi ze St. Nicholas Crossing, którzy przyjechali, aby ich wesprzeć. Nagrodzili ich brawami, gdy zobaczyli wychodzącego George’a. Nie było to huczne świętowanie, lecz pełne szacunku uznanie, że sprawiedliwość, choć powolna, czasami nadchodzi.
Tego wieczoru w parafii St. Nicholas Crossing odbyła się prosta, ale ciepła kolacja. Ksiądz Michael upiekł klopsiki. Elellanena własnoręcznie upiekła ciasteczka. Pani Evans przyniosła sałatkę i pieczoną fasolę. Dołączył do nich John Duran i po raz pierwszy od miesięcy wszyscy mogli zjeść w spokoju, bez ciężaru niepewności i strachu przed tym, co miało nadejść.
George, siedzący na czele pożyczonego stołu, rozejrzał się i poczuł coś, czego nie czuł od dawna: wdzięczność. Nie za zwycięstwo w sądzie, nie za odzyskane ziemie ani za pieniądze, które w końcu miał otrzymać, ale za tych ludzi, którzy mu pomogli, nie oczekując niczego w zamian – za księdza, który dał mu schronienie, za pracownika socjalnego, który o niego walczył, za adwokata, który przyjął jego sprawę pro bono, i za jego żonę, która zniosła to wszystko razem z nim i wciąż jest przy nim.
Red gdakała cicho w swojej budce w kącie, a George się uśmiechnął. Ta kura była jego jedynym towarzyszem w najciemniejszej chwili. Teraz, przy stole pełnym przyjaciół, nie był już sam. Nigdy już nie będzie.
Miesiące po ogłoszeniu wyroku były miesiącem przemian.
George i Elellanena przenieśli się z plebanii do małego domu w centrum St. Nicholas Crossing, który John Duran pomógł im tymczasowo wynająć za zaliczkę z funduszy, które ostatecznie otrzymali z ziemi. Był to prosty, dwupokojowy dom z ogrodem, po którym Red mógł swobodnie się poruszać, dziobać owady i zażywać kąpieli piaskowych w słońcu.
Nie było luksusowo, ale było ich. To był dom.
Tymczasem w sądzie toczyła się sprawa cywilna o te grunty. John pozwał George’a nie tylko o zwrot nieruchomości, ale także o zapłatę zaległego czynszu, który firmy zalegały z zajmowaniem gruntów przez dziesięciolecia bez zezwolenia. Wstępne obliczenia sugerowały, że George może otrzymać od 150 do 200 milionów dolarów – sumę tak astronomiczną, że starzec nie mógł sobie jej nawet wyobrazić.
„Panie mecenasie Duran” – powiedział mu George pewnego popołudnia, przeglądając dokumenty przy kuchennym stole – „nie wiem, co zrobić z taką forsą. Nigdy nie miałem nawet 100 000 dolarów. Co ja zrobię z milionami?”
John uśmiechnął się ciepło.
„George, te pieniądze pozwolą ci żyć godnie do końca życia. Możesz mieć wygodny dom, leki, opiekę medyczną, a jeśli zechcesz, możesz pomóc innym ludziom, którzy są w podobnej sytuacji jak ty”.
Pomysł rezonował ze staruszkiem – pomaganie innym. Tak długo był tym, który potrzebował pomocy, że prawie zapomniał o satysfakcji płynącej z jej udzielania.
„Chciałbym tego, panie mecenasie. Nie chciałbym, żeby inna starsza osoba musiała przechodzić przez to, co ja”.
To właśnie Elellanena podsunęła ten konkretny pomysł.
„George, pamiętasz Erniego, który mieszka na skraju miasta? Jego syn też go porzucił. I jest Carmen, która mieszka sama, odkąd jej dzieci się wyprowadziły i nigdy nie wróciły. Jest wielu takich jak my, staruszku. Wielu, którzy potrzebują pomocy”.
George powoli skinął głową, a w jego zmęczonych oczach zabłysło coś w rodzaju odnowionego celu. Rozmawiali z księdzem Michaelem i panią Evans o możliwości stworzenia schronienia dla porzuconych seniorów w St. Nicholas Crossing. Nie zimnego domu opieki, takiego jak te, w których ludzie są zamykani do śmierci, ale prawdziwego domu, w którym osoby starsze mogłyby żyć z godnością, szacunkiem i towarzystwem.
Ojciec Michael był entuzjastycznie nastawiony do tego pomysłu.
„George, parafia ma dużą działkę za kościołem, której nie używamy. Gdybyś chciał tam budować…”
I tak narodził się projekt.
Podczas gdy prawnicy walczyli w sądzie o pieniądze z ziemi, George zaczął planować, jak wykorzystać tę fortunę na coś, co naprawdę miało znaczenie. Spędzał godziny z Elellaneną, rysując prymitywne plany na papierze, wyobrażając sobie przestronne pokoje z naturalnym światłem, jadalnię, w której wszyscy mogliby wspólnie jeść, ogrody, w których mogliby siedzieć w słońcu, kurniki dla każdego, kto chciałby hodować ptaki takie jak Red.
Tymczasem Robert trafił do więzienia. Został wysłany do zakładu karnego o średnim rygorze na obrzeżach Los Angeles, gdzie dzielił celę ze zwykłymi przestępcami, którzy nie mieli litości dla bogatego prawnika, który popadł w niełaskę.
Pierwsze dni były brutalne. Robert, przyzwyczajony do drogich garniturów i pięciogwiazdkowych restauracji, nosił teraz pomarańczowy uniform i jadł wodnistą fasolę na plastikowych tackach. Spał na piętrowym łóżku, które cuchnęło moczem i cudzym potem. Słyszał krzyki, bójki, nieustanny odgłos rozpaczy, charakterystyczny dla więzień.
Ale najgorsze nie było otoczenie. Najgorsze było milczenie jego rodziny.
Lorraine odwiedziła go tylko raz, tylko po to, by wręczyć mu papiery rozwodowe.
„Nie mogę dłużej być żoną przestępcy” – powiedziała mu chłodno, nawet nie patrząc mu w oczy. „Dzieci się wstydzą. Ja się wstydzę. To już koniec, Robercie”.
Robert Jr. i Danielle nie odwiedzili go. Wysłali krótki list, wyraźnie napisany przez Lorraine, w którym napisali, że potrzebują przestrzeni, aby to wszystko przetrawić. Ale Robert znał prawdę. Jego dzieci się go wstydziły. Nie chciały być kojarzone ze skandalem, z publiczną hańbą. Tak jak on wstydził się swoich rodziców-rolników, tak teraz jego dzieci wstydziły się swojego ojca-przestępcy.
Ironia losu nie umknęła jego uwadze. Przeżywał dokładnie to samo, co zrobił George’owi. Odrzucenie przez rodzinę, porzucenie, samotność. Tylko Robert przeżywał to z drugiej strony – jako porzucony syn, a nie odrzucający ojciec. I to bolało. Bolało w sposób, jakiego nigdy sobie nie wyobrażał.
Nocą, leżąc na pryczy i patrząc na sufit pokryty wilgocią, Robert myślał o ojcu. Przypominał sobie rzeczy, o których zapomniał lub które tłumił latami – George’a, który uczył go jazdy konnej, gdy miał sześć lat, i mocno go trzymał, żeby nie upadł. George’a jadącego na zakończenie liceum, nawet jeśli oznaczało to utratę dnia pracy w gospodarstwie. George’a płaczącego z dumy, gdy Robert pokazał mu dyplom prawniczy.
Kiedy wszystko się zawaliło? W którym momencie Robert uznał, że ojciec nie jest już dla niego wystarczająco dobry? Kiedy miłość zmieniła się w wstyd, a wdzięczność w pogardę?
Robert nie miał odpowiedzi. Miał tylko miażdżący ciężar swoich czynów i coraz wyraźniejszą świadomość, że zniszczył to, co miał najcenniejsze: swoją rodzinę, swoją uczciwość, swoją duszę.
Pewnej nocy, trzy miesiące po wejściu do więzienia, Roberta niespodziewanie odwiedził ksiądz Michael. Ksiądz wszedł do pokoju widzeń w czarnej sutannie, z Biblią pod pachą i usiadł naprzeciwko Roberta przy plastikowym stole. Przez dłuższą chwilę patrzyli na siebie w milczeniu.
„Przyszedłeś się napawać, Ojcze?” – zapytał Robert z goryczą. „Przyszedłeś mi powiedzieć, że na to zasłużyłem?”
Ojciec Michael pokręcił głową.
„Przyszedłem, bo twój ojciec mnie o to poprosił.”
Robert poczuł, że ściska mu się gardło.
„Mój ojciec? George cię prosił, żebyś mnie odwiedził?”
„Tak. Powiedział mi: »Ojcze, idź do Roberta. Zobacz, jak się czuje. Chociaż tak bardzo mnie zranił, wciąż jest moim synem. Nie chcę, żeby był sam«”.
Te słowa uderzyły Roberta niczym cios. Jego ojciec, człowiek, którego zdradził w najpodlejszy sposób, wciąż się o niego martwił. Wciąż go pamiętał. Wciąż, w jakiś niepojęty sposób, kochał go.
Robert zakrył twarz dłońmi i rozpłakał się. Płakał tak, jak nie płakał od dzieciństwa. Płakał za wszystko, co stracił, za wszystkie straszne decyzje, które podjął, za pustym człowiekiem, którym się stał.
Ojciec Michał pozwolił mu płakać, nie przerywając mu, wiedząc, że czasami łzy są jedynym sposobem na oczyszczenie brudnej duszy.
Kiedy Robert w końcu mógł przemówić, jego głos się załamał.
„Ojcze, ja… zniszczyłem wszystko. Zdradziłem ojca. Straciłem żonę. Moje dzieci mnie nienawidzą. A najgorsze jest to, że na to wszystko zasłużyłem. Każdą część tego piekła sam sobie wypracowałem”.
